O TIMBRE

Que é o timbre?

É a cualidade que nos perite diferenciar uns instrumentos doutros, por exemplo a voz dun amigo, que podemos recoñecelo sin velo.
Existen moitos tipos de timbre por iso os instrumentos nos soan diferentes ainda que estean tocando a mesma nota.

De que se compon o timbre?

O timbre está composto por varias ondas simultáneas, que nós percivimos como unha. O timbre depende da cantidade de harmónicos (vibracions secundaias) que teña un son, é da intensidade de cada un deles.
Denomínase harmónico a cada son puro, correspondente do primeiro harmónico,o son mais grave do periodo. O son enton esta formado por numerosas cantidades de harmónicos, e dependen do corpo sonoro que forma o son, número de harmónicos que ten este son.

SERIE HARMÓNICA

Cando se executa unha nota nun instrumento musical xerase unha onda de presión de aire. Esta onda esta composta polos harmónicos que lle dan o instrumento un timbre especial. Cada harmónico deste son ten unha amplitude diferente.Por exemplo no clarinete son mais fortes as notas impares (3ª 5ª e 7ª).
Apartires do 5ª harmónico as notas soan practicamente desafinados con respeto o temperamento xusto.

Nunha teoría simplificada do timbre musical, cada un dos sons da serie harmónica é un compoñente do timbre.

Con algunha licencia, os sons da serie harmónica representan os elementos da serie de Fourier (serie infinita que converxe puntualmente unha función periódica e continua a trozos) que resulta ao aplicar a análise de Fourier a unha forma de onda periódica. Posto que as formas de onda dos sons do mundo real nunca son estrictamente periódicas, o timbre que se analiza por este método correspondese co concepto de timbre estático. A lista dos harmónicos que constituen un son e que determinan o timbre estático deste, chamaselle "receta" do timbre. Cualquera modificación nesta lista, altera a "cor" o timbre do son.

Serie dos harmónicos.

Nº de Armónico	Frecuencia	Nota	Intervalo
1º harmónico	66 Hz	do1	ton fundamental(o primeiro do a esquerda do piano)
2º harmónico	132 Hz	do2	octava
3º harmónico	198 Hz	sol2	quinta
4º harmónico	264Hz	do3	octava
5º harmónico	330 Hz	mi3	tercera mayor
6º harmónico	396 Hz	sol3	quinta, una octava sobre el 3º
7º harmónico	462 Hz	sib3	séptima menor (mui desafinada)
8º harmónico	528 Hz	do4	octava
9º harmónico	594 Hz	re4	segunda maior, unha quinta sobre a 6º
10ºharmónico	660 Hz	mi4	tercera maior, octava del 5º
11º harmónico	726 Hz	fa#4	cuarta aumentada
12º harmónico	792 Hz	sol4	quinta xusta, unha octava sobre a 6º
13º harmónico	858 Hz	la4	sexta maior (muy desafinada)
14º harmónico	924 Hz	sib4	séptima menor (muy desafinada, igual que el 7º)
15º harmónico	990 Hz	si4	séptima maior, una quinta sobre a 10º
16º harmónico	1056 Hz	do5	octava

O papel de cada harmónico

O son fundamental proporciona por sí so a mesma sensación de altura que o fundamental con todos os seus harmónicos; decimos que a frecuencia da nota que se oe é igual a do son fundamental.

Debido ao fenómeno da "fundamental fantasma" que ten a sua explicación no carácter non lineal dol oído humano, o son fundamental non é imprescindible para percibir o conxunto como unha nota coa mesma altura, sempre e cando existan ou soen o resto dos sons da serie. O oído "reconstrue" o son que falta como si deduxera este resultado dunha ecuación cuxa únca solución posible é esta fundamental.

Os sons números 2, 4, 8 e tódoslos que forman unha relación igual a unha potencia de 2 coa fundamental, reforzan o carácter inequívoco da sensación da altura do conxunto.

Os sóns 3, 6, 12 e todos aqueles que forman co 3 unha relación que é unha potencia de 2, aportan un timbre nasal ao conxunto.

Os sóns 5 e 10 producen un timbre a cor "redondo", "profundo", "cálido" ... .

Os sóns 7, 11, 13 e 15 son disonantes e dan un carácter "áspero" ao son.

Identidade

Os sóns do noso entorno describen complexas variacións da amplitude no tempo, pero en xeral acórdase un esquema básico que representa os principais momentos de articulación da enerxía da onda, eles son:
Ataque: É o tempo que lle leva a onda para alcanzar o punto máximo da sua amplitude
Caída: É o tempo que lle leva a onda para pasar do punto máximo de amplitude hata un estado de enerxía estacionario.
Sostemento: É o tempo en que a amplitude da onda sonora permanece estacionaria.
Liberación: É o tempo que lle leva a onda para pasar do final do seu período estacionario hata o punto da sua extinción.

Escala Harmónica



CLASIFICACIÓN DAS VOCES POR TIMBRE

Dende 1956, Husson, foi distinguido ( por estudos fisiolóxicos realizados en Paris. Universidad de la Sorbona), dous timbres en cada voz humana. Timbre vocálico e timbre extravocálico.
O timbre vocálico correspondese a circunstancias fisiolóxicas condicionables, incluindo aquí todas as técnicas de aprendizaxe ; e o timbre extravocálico depende en exclusividade da constitucionalidade larínxea, e é o que caracteriza a voz de cada individuo

As cualidades do timbre son as seguintes:

1. Color
2. Volumen
3. Espesor
4. Mordente
5. Vibrato



1.- Color
Basicamente, é a técnica empleada ou ben é a conducta vocal, a que determina a cor do canto, sendo este claro ou oscuro. Dentro da cor, temos a eufonía(convinación de sons nunha palabra ou frase), sendo este, o matiz que o cantante emplea na emisión vocálica, así pois,un cantante pode presentar unha eufonía clara ou escura
A cor podese analizar, si se estuda mediante os analizadores do espectro sonoro vocálico. Neste estudo as coordenadas son a intensidade e a frecuencia, e según se desplaza a gráfica, obtemos diversos timbres.

2.-Volumen
Encasillanse as voces en pequenas ou en voluminosas. As primeiras non son válidas para grandes interpretacions ou salas de concerto. Quizáis este punto ten a sua importancia na sensación de acercamento ou lonxania que se quere ofrecer ou transmitir ao largo dunha interpretación.
O volumen da voz, depende casi exclusivamente da presión do fluxo aéreo ascendente, que incide na subglotis da larinxe do cantante.

3.-Espesor
A orixe do espesor da voz, situamola nas características das cavidades de resonancia e principalmente na cavidad orofarínxea. Son as sensacions de inflados, a maior abertura da cavida orofarínxea, maior é o espesor dunha voz.

4.- Mordente
Situase o mordente segúndo o grado de elasticidade e tonicidade da musculatura larínxea. O mordente é tamen o grado de brillantez da voz.
Unha boa tonicidade implica que na emisión do canto, o cierre das cordas vocais ou do espazo glótico, presentase firme. De todos modos a afectividade e outros factores durante o canto, condicionan o grado de brillantez do mordente.

5.- Vibrato
O vibrato é cando o cantante apolla a sua voz, é dicir,existe unha modulación de frecuencia máis baixa, coa sua intensidade e frecuencia, que se superpon a do cantante. Nno debe confundirse o vibrato co "trémolo", que sería unha certa inestabilidad vocal.
De modo esquemático, según o timbre podemos observar voces claras; pequenas ou voluminosas (grandes); débiles (delgadas) ou espesas (grosas); destimbradas (lisas) o timbradas (brilantes); e con maior ou menor vibrato.
A clasificación por timbre afecta directamente ao estilo da voz, e as posibilidades expresivas do cantante, ademáis debe escoitarse o gusto do público.
Para finalizar, o timbre é sutil e indefinible , sendo o responsable de que as voces conserven a sua individualidade e sexan inconfundibles, é en definitiva, a personalidad de cada voz.

INSTUMENTOS DE VENTO

Son aqueles nos que o son se produce nunha columna de aire dentro do tubo polo calse sopra atraves dunha boquilla.

Podense diferenciar en instrumentos de vento MADEIRA e vento METAL. Este nome fai referencia o material do que estan feitos.

Instrumentos de vento madira: son aqueles feitos de madira a excepción da frauta travesera.

A frauta tavesera esta formada por un tubo cilíndrico, cunha boquilla de tipo"bisel", culla tecnica consiste en soprar por un orificio arras do borde, polo que o aire choca cos bordes do bisel e comeza a vibrar producindose o son.

O oboe e o fagot son instrumentos de dobre lengueta: duas pequenas canas moi delgadas e unidas nunha base de corcho que se inserta no instrumento. O instrumentista debe introducir as duas lenguetas na boca de maneira que o soprar vibren e fagan soar o instrumento.

O clarinete ten un tubo ciñlíndrico e emprega unha lengüeta simple. Para que este poida vibras e transmitir a vibración a columna de aire debe estar suxeitada a unha boquilla de cristal.

FRAUTA:

OBOE e FAGOT




CLARINETE:




VENTO METAL:

Trátase dos instrumentos construidos en metal e teñen case case as mesmas características:

Tubos largos e enrollados para transportar mellor o instrumento.
Tubos rematados nun pabillón acampanado por donde sae a amplificación do son.
Válvulas, pistóns ou varas para modificar a altura do son. Tamen se pode facer modificando a posicions e a presión dos labios.
Unha boquilla en forma de copa donde o musico posiciona os beizos.

Os instrumentos musicais que se atopan normalmente na orquesta son estes:

TOMPETA:

A trompeta é o instrumento máis agudo desta familia. Utiliza pistóns para poder producir os diferentes sons. Os pistóns son mecanismos que abren ou cierran tubos auxiliares de maneira que a columna de aire fai un recorrido maior o menor e o son, por tanto, cambia:

TROMPA:

A trompa é un dos instrumentos máis antigos xa que, na sua orixe, era simplemente un corno de animal hoco no que se soplaba e se usaba como instrumento de chamada. Posteriormente construiríase de metal e, máis adiante, enrolaríase para facilitar o seu manexo. Hoxe en dia este tubo alcanza unha lonxitude de 5 metros.

Actualmente tócase introducindo a man dereita na campana facendo a función de sordina, xa que o timbre do instrumento varia dependendo da posición desta dentro do instrumento. A otura man suxeita o instrumento e acciona as válvulas que darán lugar aos diferentes sons.

TROMBÓn
O trombón ten un corpo moi parecido ao da trompeta pero moito maior debido a que
utiliza una vara telescópica no canto de pistón e válvulas.

TUBA

A tuba é o instrumento de vento metal máis grave e máis pesado (pesa en torno a 20 Kilos).
A loniitude do tubo supera os 5 metros e ten unha gran campana no extremo do tubo. A boquilla tamén é de grandes dimensións necesitándose unha gran capacidade pulmonar para tocara. Usa pistóns, ao igual que a trompeta.

ISTRUMENTOS DE CORDA PERCUTIDA E PULSADA

Na familia de corda pulsada o son prodúcese pola vibración das cordas ao ser punteadas coas xemas dos dedos, por unha púa ou plectro ou por un mecanismo asociado a un teclado.
Na Familia de corda percutida o son prodúcese pola vibración das cordas ao ser golpeadas por un mecanismo que se acciona mediante un teclado.

Corda pulsada
Entre a gran variedade de instrumentos que existen vamos a traballar aqueles que están na Orquesta actual ou os que estuvieron vinculados a música culta occidental dende a Idad Media e que hoxe podemos considerar como "instrumentos antigos":



ARPA

A arpa é o único instrumento que podemos encontrar na orquesta moderna de corda pulsada xunto con outros instrumentos da familia de Corda Frotada, Vento Madeira, Vento Metal e Percusión.
Con 46 cordas, coloreadas para que o instrumentista poida localizalas para tocar as diferentes notas, dispon ademáis de 7 pedales para poder tocar as notas naturais e alteradas (bemol o sostido) con tres posicións. Tócase coas xemas dos dedos.
As partes importantes da arpa son as seguintes:








GUITARRA
A guitarra é un instrumento moi conocido e popular en España. Na guitarra clásica destacaron grandes compositores e intérpretes como Andrés Segovia, Narciso Yepes ou Francisco Tárrega entre otros.
Con 6 cordas simples tocase coas xemas dos dedos.
As partes importantes da guitarra son as seguintes:








LAUDE

Inconfundible pola sua forma de media pera e clavixero hacia atrás case en 90º, é un instrumento con dobles cordas (normalmente 6 cordas dobles ou órdenes). Tócase con púa. Trátase dun instrumento antigo.
Aquí podemos ver as partes importantes e un pequeno exemplo de cómo soa o instrumento:






VIHUELA
En España, a partir do siglo XV, non se utilizou tanto o laude como no resto de Europa. O instrumento preferido aquí foi a vihuela, antecesor da nosa guitarra actual. De corpo máis pequeño que a guitarra ten dobles cordas (xeralmente 6 órdenes). Tamén, igual que o laude renacentista e a guitarra, ten trastes. O rosetón está, ao igual que no laude, moi adornado.
Observa la siguiente imagen y fíjate que es muy similar a la guitarra:






CLAVICEMBALO

Tamén chamado Clave, é un instrumento tamén antigo, anterior ao piano e mui apreciado no Barroco (1600-1750).
É un instrumento de teclado, normalmente soe ter dous teclados que se poidan acoplar para tocalos a vez. Cada tecla ten asociada, mediante un mecanismo, unha púa que pulsa as cordas. Como características acústicas a Clave non permite realizar cambios de intensida apreciables aindaque ten unha gran potencia sonora:





CORDA PERCUTIDA





O PIANO
Instrumento moi importante e versátil, caracterízase por ter unha gran potencia sonora e un abanico enorme de intensidades desde el pppp (casi imperceptible) o ffff (son de gran instensidade).

Ten 88 teclas (nº1), cada unha cun mecanismo moi complexo que acciona un macillo o martillo (nº 10) que golpea a corda (nº 16). A sua vez, a presionar unha tecla un apagador (nº 15) elévase para deixar que a corda vibre. Cando a tecla se solta o apagador toma contacto coa corda de maneira que frea a sua vibración apagándose o son. Ver o esquema do mecanismo de cada tecla no Piano:

CLAVICORDIO

O Clavicordio é un instrumento antigo, usado durante o Barroco para acompañar ao canto no ámbito doméstico (non se usou para tocar con orquesta) debido a sua pouca potencia sonora. Ao ser un instrumento no que as teclas eran simples palancas que golpeaban unha corda polo extremo oposto por medio dunha chapa de metal permitía pequenos cambios de intensidade.
Foi, realmente, o precursor do Piano moderno. A finais do siglo XVII, Bartolomeo Cristofori, constructor de instrumentos de corda con teclado, basouse np clavicordio para crear o "Gravicembalo col piano e forte" que pasaría a denominarse fortepiano pola posibilidade de permitir cambios de intensidade.

INSTRUMENTOS DE CORDA FETADA

Na familia de Corda Frotada o son prodúcese pola vibración das cordas ao ser frotadas co Arco.
Si te fixas nos instrumentos que a forman verás que hai similitude entre a clasificación das voces humanas, dende a máis aguda a máis grave, coincidindo con rexistro agudo do violín ao máis grave do contrabaixo.

Os instrumentos que forman esta familia son os seguintes:





DIFERENZAS

A diferenza fundamental entre estes instrumentos, é o tamaño, e polo tanto, a altura do son e o rexistro. A medida que os instrumento e mais grande o son e mais grave.
Todos teñen catro cordas, as suas formas son similares a escepcion do contra baixo. Outra diferenza e a barbada entre os violíns e as violas, e a pica en violonchelos e contrabaixos. Estas diferenzas devense a maneira na que se tocan.





COMO SE TOCAN

O violin e a viola tócanse apoiando o instrumento sobre o hombro, baixo a barbilla.
Violoncello e contrabaixo apoiase no chan pois son moi grandes.